مهارت زندگی ، مجمموعه ازتواناییهایی هستند که زمینه سازگاری و رفتاری مفید را برای فرد فراهم می کنند. این تواناییها فرد را قادر می سازد تا مسئولیت و نقشهای اجتماعی اش را بپذیرد و بدون لطمه زدن به خود و دیگران با خواست ، انتظارات و مشکلات روبه رو شود. در مهارتهای زندگی ( 1) به چند نوع از مهارتهای زندگی پرداخته ایم:
از جمله : مهارت خود آگاهی - مهارت برقراری ارتباط مؤثر مدیریت هیجانات منفی - مهارت حل مسئله - مهارت جرأت مندی
1) مهارت خود آگاهی
خودآگاهی دانش و درکی است که هر فرد از خودش دارد در واقع کسب تصویری واضح و شفاف از ارزشها ، نگرش ها ، نیازها ، علایق ، اهداف و اولویت هاست . برای رسیدن به خودآگاهی در ابتدا باید احساسات خود را شناسایی کنیم افکار خود را بشناسیم-انتظارات و خواسته های خود را بدانیم - به اندازه کافی از اعتماد به نقس برخودار باشیم.
افراد خود آگاه احساس رضایت از انتخاب ها و سبک زندگیشان دارند- در برابر مشکلات مقاوم تر هستند - از موفقیت ها و شکستهای خود آگاهند - مسئولیت زندگی خود را می پذیرند- از مشورت با دیگران استقبال می کنند هر چه مهارت خودآگاهی بیشتر باشد در شناخت اهداف و مسیر زندگی موفق تر خواهیم بود.
2) مهارت برقراری ارتباط مؤثر:
ارتباط مؤثر توانایی انتفال پیام به شفاف ترین ، مختصرترین و مفید ترین شکل ممکن است. انسانی که ارتباط مؤثر برقرار می کند می تواند احساسات طرف مقابل را به خوبی درک و احساسات خودش را هم به خوبی منتقل کند. توانایی روابط بین فردی به ما کمک می کند با دیگران همکاری و به آنها اعتماد کنیم ، حوزه های روابط با دیگران را تشخیص دهیم ، دوستیهای مطلوب را حفظ کنیم و در شروع و خاتمه ارتباطات به طور مؤثرتری رفتار کنیم . هفت عامل برای برقراری ارتباط مؤثر با دیگران شامل :
گوش دادن - صریح و صادق بودن - همدلی و همدردی - حفظ آرامش و احترام به طرف مقابل - مخالفت نمودن به شیوه مناسب - خود شناسی و افزایش آگاهی - شناسایی آفکار تحریف شده است
**یکی از نشانه های سلامت روانی وجود روابط سالم بین فردی است **
3) مدیریت هیجانات منفی :
مهارت مدیریت هیجان فرد قادر می سازد تا هیجانات را در خود و دیگران تشخیص داده ، به نحوه تأثیر آنها بر رفتار پی ببرد و بتواند واکنش مناسب به هیجانهای مختلف نشان دهد. افراد دارای هوش هیجانی قادرند از هیجانات به نفع خود و روابطشان استفاده کنند.
در واقع هیجانات منفی مانند خشم یا افسردگی می تواند مشکلی را برای فرد یا اطرافیانش ایجاد کند. عدم مدیریت صحیح هیجانات علاوه بر آنکه روابط اجتماعی افراد را تحت تأثیر قرار می دهد می تواند سالمت جسمی و روان شناختی ایشان را نیز مختل ساخته و به شکل گیری رفتاری های نابهنجار یا اختلال های روان شناختی در انها بیانجامد.
برای مدیریت هیجان سعی کنید : هیجانات خود را بشناسید -به هیجانات خود اجازه ابراز دهید.
احساسات خود را یادداشت کندی. فنون کنترل هیجانات منفی مانند آرام سازی و مراقبه را فرا بگیرید.
به منظور حفظ سلامت خود و بهبود در روابطشان با سایر افراد و نیز ارتقاء کیفیت زندگی شخصی ، لازم است مهارت مدیریت صحیح هیجان ها را به دست آورید.
4) مهارت حل مسئله :
حل مسئله فرایندی است که فرد به کمک آنها سعی می کند راه حلهای مؤثر یا مفید برای مسائل روزمره زندگی پیدا کند.
همه انسانها به دانش مهارتهای حل مسئله نیارمندند. توانایی حل مسئله به افراد کمک می کند تا از چالش پیش آمده به عنوان یک فرصت استفاده کنند و تواناییهای خود را شکوفا کنند.
مهارت حل مسئله : سعی کنید افکار منفی خود را شناسائی کنید افکار منفی را یادداشت کنید و افکار مثبت را چایگزین آنها کنید - مسئله پیش آمده را برای خود تعریف کنید و راه حلهای مسئله را برای خود بنویسید و درآخر با توجه به مزایا و معایب هر راه حل تصمیم بگیرید که کدام را انتخاب کنید.
افرادی که مهارت زیادی در حل مسئله دارند دارای اعتماد به نفس بیشتر و اضطراب کمتر هستند و هم چنین دارای ذهن خلاق و ایده های جدید می باشند.
5) مهارت جرأت مندی :
کسانی که بصورت منطقی می توانند در شرایط مختلف از خود دفاع کنند و توانایی « نه » گفتن درست در مقابل خواسته های دیگران را دارند دارای مهارت جرأت مندی هستند. این افراد هنگام دفاع از حقوق خود به گونه ای رفتار می کنند که به حق دیگران تجاوز نمی شوند و اجازه سودجویی را نیز به آنها نمی دهند.
جرأت مندی به معنای پرخاشگری و یا منفعل بودن نیست بلکه شیوه ی معتدل برای رسیدن به حقوق خود است.
برای جرأت مندی تلاش کنید که خیلی زود هر گفته ای از دیگران را قبول و تأیید نکنید- صحبت کردن در مورد خودمان ، افکار احساسات و تجاربمان احساس ابراز وجود بیشتری به ما داده و میزان جرأت مندی را بالا می برد- نه گفتن قاطع را یاد بگیریم - زمانی که احساس می کنیم دیگران کاری از ما می خواهند که دقت و سرمایه مان هدر می رود با قاطعیت « نه » بگوییم. و در چه موقعیتی باید نه گفت را حتما دقت کنیم.
جرأت مندی را جمله مهارتهای لازم در زندگی همه افراد است که به رشد و پیشرفت فردی و اجتماعی کمک می کند.
انسان جرأت مندی در مسیر زندگی می تواند موفقیتهای بیشتر را به دست آورد و بهداشت جسمی و روانی بالاتری را نیز تجربه نماید.