زندگی روزمره ما همواره پر از چالشها و مسائلی است که تعادل ما را بر هم زده و نیاز به سازگاری و انطباق مجدد را ایجاد می کند. از جمله عواملی که باعث سازگاری بهتر و بیشتر آدمی با رویدادها و حوادث آسیب زای زندگی می شود ، تاب آوری است که جایگاه ویژه ای در روانشناسی دارد. تاب آوری یعنی تعامل مثبت و سازنده در شرایط سخت ، تنشــها و تعارضـات. تاب آوری به توانایی یک انسان گفته می شود که به طور موفقیت آمیز شرایط نامطلوب را کنار گذاشته یا با آنها تطابق می یابد. پس برای رسیدن به موفقیت و رشد باید از شرایط و موقعیت های سخت و خطرناک عبور کرده و آستانه تحمل خود را بالا ببرند و علیرغم مواجه شدن با مشکلات به قابلیت تحصیلی ، هیجانی و اجتماعی دست یابند به ویژه در شرایط فعلی جامعه که ناآرامی ها و شلوغی خیابان ها موجبات درگیری ذهن و برهم خوردن تمرکز و عدم یادگیری فرزندان عزیزمان را در بر دارد باید مراقب باشیم از پرداختن و شنیدن اخبار و حواشی موجود در رسانه ها ، موبایل و کلاً فضای مجازی بپرهیزند. در اصل در ساده ترین و صریح ترین شکل ممکن تاب آوری یعنی : رشد بهنجار در شرایط نابهنجار. نکتۀ مهم
: هنگامی که توان یا امکان پیش بینی یا پیشگیری وجود ندارد ، توسعۀ تاب آوری می تواند رهگشا باشد.
* تاب آوری بسته به زمان مواجهه با سختی ها به 3 شیوه به کار می رود:
1- به صورت پیش فرض ( عطف به آینده ) : یعنی فرد به صورت پیش فرض ظرفیت هایی را برای مواجهه با سختی ها در زندگی خود ایجاد می کند. ( این موضـوع همیشـه یکی ازچالشهای مربوط به حوزه تاب آوری می باشد ، که آیا با قرار دادن یا روبه رو کردن افراد مخصوصاً فرزندان با چالش ها و موانع و سختی ها سبب ایجاد و رشد تاب آوری در آنها می شویم یا اجازه دهیم تا افراد خود در گذر زمان با این چالشها رو به رو شده و راه گذر از سختی ها و موانع را در همان لحظه فرا بگیرند؟ ) نکته مهم: تاب آوری فقط ویژه روزها و دوره های سخت و دشوار نیست ، حتی در روزهای خوب و درخشان هم این مهارت برایمان پرکاربرد خواهد بود. 2- به صورت همزمان ( عطف به زمان حال ) : یعنی مقابله و مواجهۀ مناسب در همین زمان در هنگام سختی ها و دشواریها 3- به صورت گذشته نگر ( عطف به زمان گذشته ) : به صورت جمع کردن کار آمد توانمندیهایی که در گذشته پس از مواجهه با سختی ها به دست آورده و استفاده از آنها در زندگی روزمره.
* ویژگی افراد تاب آور چیست؟
1- احساس اعتماد به نفس و کار آمدی که اجازه می دهد با موفقیت چالش های زندگی را پشت سر بگذارد. 2- موضع گیری فعال در برابر یک مشکل یا مانع 3- توانایی نگاه به مشکل به عنوان مسئله ای که می تواند آن را کند و کاو کند ، تغییر دهد ، تحمل کند یا دوباره به طریق دیگر حل کند. 4- داشتن صفاتی از قبیل سر سختی ، مقابله ، خلق و خوی و احساسات مثبت ، کنجکاوی و انعطاف پذیری بالا 5- درک شهودی بالا 6- ارتباطات دوستانه و صمیمانه گسترده ای با دیگران .
* ویژگی افرادی که تاب آوری ندارند:
1-اعتماد به نفس لازم ندارند. 2- به فرسودگی شغلی و کاری مبتلا هستند. 3- فاقد خلاقیت و دارای عملکردهای ضعیف هستند و همین عوامل موجب از دست رفتن فرصت ها می شود و اصولاً در تصمیم گیریها مردد هستند و نشاط لازم را ندارند. این گونه افراد دائماً اهداف خود را تغییر می دهند و منفی نگری و بدبینی باعث می شود تا نسبت به دیگران تصویر مناسبی در ذهن خود نداشته باشند. چگونه با توجه به شرایط کنونی تاب آورتر شویم؟
همانطور که همۀ شما اولیاء گرانقدر مستحضر هستید در شرایط پاندمی‌کرونا و عالم‌گیر شدن این ویروس‌خطرناک انواع مشکلات‌و‌حتی اختلالات روانی در افراد مختلف بروز کرد و همچنین تغییر روش آموزشی دانش آموزان از سیستم تدریس حضوری به کلاسهای مجازی و مجدداً بازگشت به شرایط عادی و حضوری باعث بروز مشکلاتی برای فرزندانمان شده است. راهی نیست جز آنکه در این شــرایط با همـکاری یکدیگر با یک تعامل دو طرفه راه را برای فرزندان عزیزمان هموار نمائیم تا با آرامش خاطر و علاقه مندی بتوانند از این دوران گذار عبور نموده و به دانش آموزانی هدفمند ، فعال و کوشا و با اعتماد به نفس بالا تبدیل شوند. همانطور که از ابتدای این بروشور عنوان شد یکی از مهم ترین چالشهایی که در موقعیت تدریس مجازی ایجاد شد ، یک سری عادتها و روشهای غلط مطالعاتی و عدم تمرکز در کلاس درس بوده که فراگیر را دچار کسالت ، خستگی چشمها و خواب آلودگی می نموده و در حال حاضر بازگشت به کارکرد عادی ، نیاز به زمان نسبتاً طولانی دارد ، برای بالا بردن مهارت تاب آوری باید: 1- در واقع توانایی غلبه بر زمین خوردگی ، تکاندن خود و ادامه حرکت به سوی هدف و همینطور توانایی فرد در مدیریت اضطراب و تبدیل شـدن مجدد به فردی قـوی ، سالم و موفـق که با تلاش و کوشـش برای هدف خود رقابـت می کند. 2- در جهت بهبود پیوندهای خانوادگی تلاش کنیم و برای ایجاد تعاملات اجتماعی سالم و خوب در فرزندان عزیزمان کوشا باشیم. 3- تغییر را به عنوان بخش جدایی ناپذیر زندگی پذیرفته و راههای ایجاد انعطاف ، تعادل و پیشرفت در هنگام تغییرات را بیاموزیم و به کار گیریم به یاد داشته باشید باید تهدیدها به فرصت تبدیل شود 4- برای زندگی ، یک چشم انداز امیدوارانه ترسیم کنیم ، امید به آینده ای روشن مهارت تاب آوری را افزایش می دهد. 5- به معنویت در خانواده اهمیت بسزایی بدهیم و فراموش نکنیم که ارتباط با معبود به بالا رفتن خودباوری و اعتماد به نفس کمک می کند. 7- شناسایی اهداف و آماده سازی مسیرهای منتهی به آن سرلوحۀ کار و زندگیمان باشد و این مسیرها را منظم و طبق برنامه درسی طی کنیم.
*در اینجا چند تذکر مهم هم در رابطه با فضای آموزشی جدید خدمت شما بزرگواران تقدیم می گردد: 1- بین نظارت و دخالت تفکیک قائل شده و نقش خود را به عنوان والدین مهربان ، دلسوز و حامی فرامـوش نکنیـم و مـلاک ارزیابی ما کیفیت مناسب کار و در نتیجه کسب نتایج خوب است. 2- به مستقل بودن فرزند ما اهمیت داده و به او اعتماد لازم را داشته باشیم و ... گفتگوهای طولانی و نصیحت کردن در این دوره نتایج معکوس در بردارد. 3- با فرزندانمان در‌مورد مسیرهایی که می‌تواند حال یادگیری بهتری را برای آنها ایجاد کند ، گفت و گو کنیم ایجاد فضای توأم با تنش و التهاب ، متاسفانه موجب افت و اضطراب و التهاب بیشتر او خواهد شد. 4- آگاهی و توانایی دو عنصر مهم در جهت قرار گرفتن در مسیر درست و تصمیم گیری بهتر در شرایط فعلی است. با افزایش آگاهی و توانایی خود همراهان مناسبی در کنار فرزندانمان باشیم و آنها را در این مسیر پرفراز و نشیب تحصیل و زندگی یاری رسانیم.
*** کلام آخر ...
دوره های زندگی فرزندان سرشار از فرصت هاست که با وجود والدین آگاه ساخته می شود. دوره ای که گذشت بخش مهمی از زندگی فرزندان ما با آموزشهای مجازی همراه شد. تجربه ای نو که با این شدت تاکنون روبه رو نشده بودیم. از آنجا که کودکی و نوجوانی صرفاً ساختن خاطره نیست ، بلکه ایجاد تجربه است ، اگر تکه های پازل تجربه ها به درستی چیده شود ، در این صورت رشد متعادل ، متناسب و شایسته ای در زندگی کودک و در ادامه در دوران نوجوانی رخ خواهد داد. امید به آنکه ما پدران و مادران با افزایش آگاهی و توانایی خود همراهانی دلسوز ، مهربان‌و‌حامی برای فرزندانمان باشیم.